လူသားတိုင္းအတြက္ အသိပညာစြယ္စံုက်မ္း

လူသားတိုင္းအတြက္ အသိပညာစြယ္စံုက်မ္း

Wikipeia ဆိုတာဘာလဲ

Wikipedia ဆိုတာ အင္တာနက္ေပၚက အခမဲ့ လြတ္လပ္စြယ္စုံက်မ္းပါ။ ဘာသာစကားေပါင္း ေျမာက္ မ်ားစြာနဲ႔ ဒီစြယ္စုံက်မ္းႀကီးကို ဘယ္သူမဆို လြပ္လပ္စြာ အခမဲ့ ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါတယ္။ လုိအပ္ေနတဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေတြ ျဖည့္စြက္ဖို႔ျဖစ္ေစ၊ လုံး၀မရွိေသးတဲ့ အေၾကာင္းအရာ အသစ္တစ္ခုကို ထပ္မံျဖည့္သြင္းဖို႔ျဖစ္ေစ၊ မည္သူမဆို ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ Wiki ရဲ႕ Logo ကို အပိုင္းအစေလးေတြ ဆက္ၿပီး ကစားရတဲ့ Jigsaw ကစားနည္းအတိုင္း ကမၻာေပၚက ဘာသာစကားေပါင္း မ်ားစြာနဲ႔ အသုံးျပဳ ႏိုင္တဲ့ ဒီ Wikipedia မွာ သင္ကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ဖို႔ လိုအပ္ေန ပါေသးတယ္ဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ကို ပုံေဖာ္ ထားတာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။

Wikipeia ဘယ္လို ေပၚေပါက္လာတာလဲ၊

အျခားစြယ္စုံက်မ္းေတြနဲ႔ ဘာကြာလဲ

စြယ္စုံက်မ္းဆိုတာ ဟိုးအရင္တုန္း ကတည္းက ဘာသာရပ္အလိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တကၠသိုလ္က ပါေမာကၡေတြေသာ္လည္းေကာင္း သို႔မဟုတ္ ကြ်မ္းက်င္ သူေတြ စုစည္းၿပီး အၾကာႀကီးျပဳစုၿပီးမွ စာအုပ္အထူႀကီး ေတြ အေနနဲ႔ ထြက္လာပါတယ္။ တစ္အုပ္ထဲ ထြက္လာ တာလဲ မဟုတ္ပါဘူး။ အတြဲလိုက္ ထြက္လာတာမ်ိဳးပါ။ ၀ယ္သုံးမယ္ဆိုရင္လဲ ေစ်းႀကီးေပး၀ယ္ရတာပါ။ ဟိုးအရင္ ကေတာ့ စြယ္စုံက်မ္းေတြထဲမွာဆိုရင္ Britanica စြယ္စုံက်မ္း ဟာ နာမည္အႀကီးဆုံးပါပဲ။ စာအုပ္ႀကီးေတြ သယ္သြားရ တဲ့ ေခတ္ကေန CD Rom ေလးနဲ႕ အသုံးခ်ႏိုင္တဲ့အခ်ိန္ ေရာက္လာေတာ့ Microsoft ကေနထုတ္တဲ့ Encarta ဆိုတာ Computer နဲ႔ သုံးႏိုင္တဲ့ စြယ္စုံက်မ္း CD Rom အျဖစ္ နာမည္ေက်ာ္ၾကား လူသုံးမ်ားတယ္။ Encarta ကို တရား၀င္ ၀ယ္သုံးမယ္ဆုိရင္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကိုေတာင္ အနည္းဆုံး $ 50 ေလာက္ ေပးရပါလိမ့္မယ္။ အေၾကာင္း အရာေတြကို တူတူပဲ ပါ၀င္တဲ့ Encarta DVD ၀ယ္မယ္ ဆိုရင္ Encarta 2007 ကို $ 20 ေလာက္ေပးရပါမယ္။ DVD နဲ႔ စာအုပ္နဲ႔ေတာ့ ဘာမွမကြာပါဘူး။ အခ်က္အလက္ေတြ ကို စာအုပ္ေပၚကေန DVD ေပၚ ေျပာင္းတင္ေပးလိုက္တာ ပါပဲ။ ယခင္က Britannia မွာ ေဆာင္းပါး ၈၀,၀၀၀၀ ေက်ာ္ ကေန Microsoft Encarta မွာ တစ္သိန္းေက်ာ္ ပါလာ ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ Encarta မွာက အခေၾကးေငြ နဲ႔ ေရးသားေပးတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ ပါ၀င္တယ္။ ကမၻာ ေက်ာ္ေတြ သိပၸံပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဆိုအမိန္႔ေတြ ပါ၀င္ ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပါ၀င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေတြ ပုိမိုမ်ားျပားလာၿပီး ပိုမိုစုံလင္လာပါတယ္။ အဲတာ ကေတာ့ နာမည္ႀကီးလူသုံးမ်ားၿပီး ၀ယ္ယူသုံးစြဲရတဲ့ စြယ္စုံက်မ္းပါ။

အခုေျပာေနတဲ့ Wikipedia ဆိုတာကေကာ Encarta လိုပဲလား။ Wikipedia နဲ႔ Encarta နွစ္ခုလုံးက စြယ္စုံက်မ္းပဲေလ။ ဒါေပမယ့္ ပညာရွင္ေတြ ေပါင္းေရးၿပီး Encarta က ၀ယ္ရတယ္။ Wikipedia မ၀ယ္ရဘူး ဒါပဲ ျခားနားခ်က္ရွိတာလား။ အဲဒီေလာက္နဲ႔ေတာ့ လူေတြက Wikipedia ကို မၫႊန္းပါဘူး။ Wikipedia ကို မစတင္မီက Nupedia ဆိုတဲ့ သာမန္စြယ္စုံက်မ္းပုံစံနဲ႔ စတင္ခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္း အခုျမင္ေနရတဲ့ Wikipedia Project အျဖစ္ ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္။ လူတိုင္းပါ၀င္ၿပီး ျပင္ဆင္ေရးသားတာ ေတြ ထပ္မံေပါင္းထည့္တာေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္တဲ့ စြယ္စုံက်မ္း တစ္ခုအေနနဲ႔ေပါ့။

ပါေမာကၡတစ္ေယာက္ကျဖစ္ျဖစ္ ၀ါသနာရွင္ တစ္ေယာက္ကျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို စၿပီး ေရးသားႏိုင္တယ္။ ပုိသိတဲ့ တစ္ေယာက္က လုိအပ္ခ်က္ ေတြ ျဖည့္စြက္မယ္။ စာလံုးေပါင္းမွားတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အခ်က္အလက္ မွားတာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္တိုင္ေသေသ ခ်ာခ်ာသိတယ္ဆိုရင္ ၀င္ျပင္ႏိုင္တယ္ ျဖည့္စြက္ႏိုင္တယ္။ တကယ္လို႔ Wikipedia မွာ တစ္ေယာက္ေယာက္ တင္ထား တာဟာ မေသခ်ာတဲ့ အခ်က္အလက္ ျဖစ္ေနတယ္။ ကိုယ္ကလည္း သိေတာ့သိပါရဲ႕ ၀င္ျပင္ရေလာက္ေအာင္ လည္း မေသခ်ာဘူး၊ အကိုးအကားနဲ႔ ညိွႏိုင္းသင့္တယ္ ထင္ရင္ Discussion ေနရာမွာ ေဆြးေႏြးႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ တိုင္ Wikipedia မွာ ေရးသားေတာ့မယ္၊ ျပင္ဆင္ေတာ့ မယ္ဆိုရင္ မွတ္ပုံတင္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ အခေက်းေငြ ေပးစရာ မလိုပါဘူး။ ကိုယ္ေရးတဲ့ ေဆာင္းပါးဟာ မွန္ကန္ ဆီေလွ်ာ္သင့္ေတာ္မႈ ရွိမရွိေတာ့ စိစစ္ပါလိမ့္မယ္။

စြယ္စုံက်မ္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား Online မွာ ရွိေနပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ ၀င္ေရာက္ျပင္ဆင္ဖို႔ အခြင့္မရွိတဲ့ အတြက္ က်န္တဲ့ စြယ္စုံက်မ္းေတြဟာ Up to Date မျဖစ္ ပါဘူး။ Wikipedia ကို မည္သူမဆို ၀င္ေရာက္တည္းျဖတ္ ႏိုင္တဲ့အတြက္ Up to Date ျဖစ္ေနတဲ့ Wikipedia ကို Print ထုတ္မယ္ဆိုေတာင္ ေဆာင္းပါးေတြဟာ Print ထုတ္ၿပီး ခ်ိန္မွာ ေဆာင္းပါအေရအတြက္နဲ႔ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္ အလက္က တူညီမွာ မဟုတ္ေတာ့ေလာက္ေအာင္ပဲ တိုး တက္မ်ားျပားေနပါတယ္။

Wikipedia ကို ျမန္မာဘာသာစကား အပါအ၀င္ ဘာသာစကားေပါင္း (၂၇၂) မ်ိဳးေလာက္နဲ႔ ေရးသား ထားပါတယ္။ တကယ္ေဆာင္းပါး အမ်ားအျပားေရးေန တာေတာ့ ဘာသာစကားေပါင္း (၂၅၀) ေလာက္ပဲရွိမွာပါ။ ေဆာင္းပါးေပါင္း (၇.၅) သန္းေက်ာ္ရွိရာမွာ အဂၤလိပ္ ဘာသာနဲ႔တင္ ေဆာင္းပါးေပါင္း ၃.၂ သန္းေက်ာ္ ဖတ္ရႈႏိုင္ ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ဆိုရင္ en.wikipedia.org ဆိုၿပီး အင္တာနက္အသုံးျပဳ Browser ရဲ႕ လိပ္စာ Address Bar မွာ ရုိက္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာဘာသာအေနနဲ႔ my.wikipedia.org ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေဆာင္း ပါးေပါင္း ၃၂၀၀ ေက်ာ္ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါတယ္။ အျခားဘာသာ စကားေတြရဲ႕ လိပ္စာကို ရွာရတာ ခက္ေနရင္ http://www.wikipedia.org မွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ Wiki ကို ၾကည့္ရႈသူသန္းေပါင္း ၂၅၀ ေက်ာ္ပါတယ္။ ေဆာင္းပါး ေရးသားသူသန္းေပါင္း ၁၀ ေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ ျပဳျပင္ေပး ေနသူ အယ္ဒီတာေပါင္း ၅ သိန္းေက်ာ္ ရွိပါတယ္။ အဲလို စြယ္စုံက်မ္းႀကီးဟာ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ အသစ္တိုးလာ တဲ့ ေဆာင္းပါးေတြ အမွားျပင္ဆင္ခ်က္ေတြေၾကာင့္ Print ထုတ္လို႔ မမီႏိုင္ေလာက္တဲ့ Online Encyclopedia လို႔ ေခၚၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္း၀င္ေရးတဲ့အတြက္ မွန္ပါ့ မလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းေပၚမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မွန္ကန္ တဲ့ စြယ္စုံက်မ္းျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ခံခဲ့ၾကၿပီး ေရးသားတဲ့ လူေတြကလည္း အခ်က္အလက္ေတြ ကိုယ့္အတြက္ အသုံး၀င္မ၀င္ ကိုယ္တိုင္ခ်င့္ခ်ိန္သင့္ပါတယ္လို႔ ေျပာၾက ပါတယ္။

Wikipedia မွာ သိခ်င္တာရွာဖို႔

တကယ္ပဲလြယ္ကူလား၊ ျပဳျပင္ဖို႔အတြက္

ဘာေတြ လိုအပ္မလဲ

ကိုယ္သိခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို Wiki မွာ ရွာခ်င္ရင္ Search ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ရိုက္ထည့္ၿပီး အေၾကာင္း အရာ အခ်က္အလက္ေတြ ရွာေဖြႏိုင္ပါတယ္။ ေပၚလာတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြထဲမွာ သက္ဆိုင္ရာ ေ၀ါဟာရေတြ စကား လုံးေတြအတြက္ ေဆာင္းပါးေတြရွိရင္ Link ေလးေတြကို အျပာေရာင္ေလးေတြ ခ်ိတ္ထားပါတယ္။ လက္ရွိ ေဆာင္း ပါးနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတဲ့ ေဆာင္းပါးတိုင္းအတြက္ Link ေလး ေတြကို See also အ၀ါေရာင္နဲ႔ ခ်ိတ္ထားေပးပါတယ္။ လက္ရွိေဆာင္းပါးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သိထားသင့္ ဖတ္႐ႈသင့္ တဲ့ အျခားဆိုက္ေတြကိုလည္း External Link အေနနဲ႔ လမ္းၫႊန္ေပးထားပါတယ္။ လက္ရွိေဆာင္းပါး ေရးစဥ္က ဘယ္က ကိုးကားခဲ့တယ္ဆိုတာကို References ေတြ အေနနဲ႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ေဆာင္းပါးေတြကို ျပဳျပင္မယ္ အသစ္တစ္ခု ေရးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Wiki မွာ Online Register လုပ္ထားရမွာ ျဖစ္ၿပီး Wiki ကို ျပဳျပင္နည္းကို သိထားရပါမယ္။ Register လုပ္ရတာ ခက္ခဲမွာ မဟုတ္ သလို Wiki ကို Edit လုပ္ဖို႔လည္း အလြယ္တကူ ေလ့လာ ႏိုင္တဲ့အတြက္ အခက္အခဲေတြ ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။

Wikipedia ဆိုတာ Nupedia ကေန ေျပာင္းလဲလာ တဲ့ စြယ္စုံက်မ္းေတြျဖစ္ေၾကာင္း သိၿပီးၿပီဆိုေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ညီေနာင္ Project ေတြကိုလဲ သိထားရင္ ပိုၿပီးေကာင္း တာေပါ့။

၁။ ဘာသာမ်ိဳးစုံ အဘိဓာန္အတြက္ Wikionary

၂။ အဆိုအမိန္႔ေတြအတြက္ Wikiquote

၃။ Online ကေန ေလ့လာသင္ယူႏိုင္ဖို႔အတြက္

Wikiversity

၄။ သတင္းေတြအတြက္ Wikinews

၅။ စာအုပ္ေတြအတြက္ Wikibooks

၆။ Source ေတြ အခမဲ့ၾကည့္ႏိုင္ရန္အတြက္

Wikisource

၇။ မ်ိဳးစိတ္ေတြေလ့လာႏိုင္ရန္ Wikispecies

စသျဖင့္ အျခား Sister Project ေတြရွိပါတယ္။

အျခားေသာ စြယ္စုံက်မ္းေတြ ေလ့လာခ်င္ရင္ေတာ့ Wiki မွာ List of encyclopedia ဆိုၿပီး ရွာၾကည့္လိုက္ပါ။ စြယ္စုံက်မ္းစာရင္းကို ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရ ပါလိမ့္မယ္။

ကိုယ္ပိုင္ Wiki တစ္ခုျပဳလုပ္ျခင္း

နာမည္ေက်ာ္ လူၾကိဳက္မ်ားတဲ့ Wikipedia မွာ အခ်က္အလက္ေတြ ျပည့္စံုတဲ့အတြက္ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက အားထားၾကပါတယ္။ Wiki ကို ရည္ၫႊန္း ကိုးကားဖို႔အတြက္ ေတာ္ေတာ္အသုံးျပဳၾကပါတယ္။ သူရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကိုျပတဲ့ ပံုစံနည္းစနစ္ကိုက ရွင္း လင္းတဲ့အျပင္ အကၡရာနဲ႔စီၿပီး ရွာလဲရတယ္။ ဒါေပမဲ့ Game အေၾကာင္းအရာ ရွာရင္း Gameေတြရဲ့ Site ေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ေတြ သိရမယ္။ အေသးစိတ္ အသံုးျပဳပံုကို ေတာ့ Wikipedia မွာ တင္ထားမွာ မဟုတ္ဘူး။ ကိုယ္ပိုင္ Wiki မွာပဲ တင္ထားမွရ မယ္။ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ နဲ႔ သီးသန္႔ Wiki ေတြမွာပဲ သင့္ေတာ္မွာပါ။ အဲဒီ ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္ ပိုင္ Wiki တစ္ခုကိုဘယ္လို ျပဳလုပ္ရယူမလဲ။

Wiki ကို ကိုယ္ပိုင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္မယ့္နည္းလမ္း သံုးမ်ိဳး ရွိတယ္။ ပထမ တစ္မ်ိဳးက Wiki Script ကို Download ဆြဲျပီး ကိုယ့္ရဲ႕ Web Server Host ေပၚ တင္ တာ။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ Wiki Services ေတြမွာ ပိုက္ဆံေပးၿပီး ရယူတာနဲ႔ အခမဲ့ Wiki Services ေတြမွာ မွတ္ပံုတင္ၿပီး Wiki ကိုယ္ပိုင္ရယူတာပဲ။ ေနာက္ဆံုး တစ္ခု ကေတာ့ Offline လို႔ေခၚတဲ့ အိမ္သံုးကြန္ပ်ဴတာမွာ Local Wiki ဖန္တီးရယူတာပါ။

ကိုယ္ပိုင္ Wiki တစ္ခုျပဳလုပ္မယ္ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ အမ်ိဳးအစား အရင္ခြဲရေအာင္။ ကိုယ္ပိုင္ရယူႏိုင္တဲ့နည္း (၅) မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

1. Wiki Services ေပးေသာေနရာတြင္ အခမဲ့ရယူျခင္း

2. Wiki Services ေပးေသာေနရာတြင္ ႏွစ္စဥ္ေၾကး ေပးေဆာင္၍ ရယူျခင္း

3. ကုိယ္ပိုင္ Web Host ေပၚတြင္ ကိုယ္တိုင္ Wiki Script တင္၍ ရယူျခင္း

4. Computer ေပၚတြင္ Local Server တည္ေဆာက္ ၍ Local Wiki ျပဳလုပ္ျခင္း

5. USB ျဖင့္ အသုံးျပဳႏိုင္သည့္ Portable Wiki ျပဳ လုပ္ျခင္း

အမွတ္စဥ္ ၁၊ ၂၊ ၃ ကေတာ့ Online အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္က အမွတ္စဥ္ ၄ နဲ႔ ၅ ကေတာ့ offline လို႔ေခၚတဲ့ Internet Connection မရွိရင္လဲ သုံးလို႔ ရေအာင္ လုပ္ေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

အလြယ္ဆံုးျဖစ္တဲ့ Wiki ကို အခမဲ့၀န္ေဆာင္မႈ ေပးေနတဲ့ ေနရာကေန မွတ္ပံုတင္ျပဳလုပ္ၿပီး အသံုးျပဳ ၾကည့္ရေအာင္။

Wiki ကို အခမဲ့၀န္ေဆာင္မႈေပးတဲ့ ေနရာေပါင္းမ်ား စြာ ရွိပါတယ္။ အခမဲ့ Wiki ၀န္ေဆာင္မႈေပးတဲ့ ေနရာမွာ ကိုယ္ပိုင္ Wiki ျပဳလုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ hosting ေတြ Web Server ေတြ ကိုယ္ပိုင္ ရွိစရာ မလိုဘူး။ Data Base နဲ႔ Wiki Install လုပ္ပံုလုပ္နည္း ၾကံဳေတြ႕ရမယ့္ အရာေတြကို အခမဲ့ Wiki ၀န္ေဆာင္မႈသံုးရင္ သိစရာမလိုဘူး။ မွတ္ပံုတင္ ျပဳလုပ္ၿပီးတာနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ Wiki တစ္ခုကို သံုးႏိုင္ျပီ။ အခမဲ့ Wiki ၀န္ေဆာင္မႈသံုးရင္ ေကာင္တာေလးေတြက အလြယ္ တကူ ျပဳလုပ္ႏိုင္တယ္။ ျမန္ဆန္တယ္။ အခမဲ့ရမယ္။ နည္း ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲေတြ မၾကံဳေတာ့ဘူး။ Free Wiki Services ေပးတဲ့ေနရာမွာ အခမဲ့ လုပ္ယူရင္ Upload လုပ္တာနဲ႔ Install လုပ္တဲ့ အပိုင္းကို သိစရာ မလိုပါဘူး။ သူတို႔ေၾကာ္ျငာေတြ ပါ၀င္ႏိုင္ျပီး Domain ဟာလည္း yourname.freewiki.com လိုမ်ိဳး Sub Domain နဲ႔ ျဖစ္ေန မယ္။ ေကာင္းမြန္ပါတယ္ဆိုတဲ့ Wiki လုပ္ေဆာင္ခ်က္ အခ်ိဳ႕ကို အသံုးျပဳႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။

တကယ္လို႔ ကိုယ္ပိုင္ Wiki ရယူခ်င္တယ္ဆိုရင္ အခမဲ့ Wiki အလြယ္တကူ ျပဳလုပ္ႏိုင္တဲ့ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ နာမည္ၾကီးဆိုက္ေတြမွာ ရယူႏိုင္ပါတယ္။

• Wetpaint

http://www.wetpaint.com

• Wiki Spaces

http://www.wikispaces.com

• Wikia

http://www.wikia.com

ကိုယ္ပိုင္ Host / Web Server ေပၚမွာ Wiki ကို Upload လုပ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ့္စိတ္ႀကိဳက္ လုပ္ႏိုင္ တယ္။ Media Wiki အသံုးျပဳဖို႔ Script ကို အခမဲ့ရယူႏိုင္ ပါတယ္။ Media Wiki လည္း အျခား CMS ေတြလိုမ်ိဳး Security Update ေတြ ထုတ္ေပးေနတဲ့အတြက္ လံုျခံဳေရး အားနည္းခ်က္ေပၚတာနဲ႔ ဖာေထးႏိုင္တယ္။ Media Wiki ကို အသံုးျပဳျပီး စိတ္ၾကိဳက္ Design ကိုယ္ပိုင္ Domain နဲ႔ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ Media Wiki သံုးလို႔ Wikipedia ဆိုဒ္ အတိုင္း Design ေတြ တူေနမွာ မပူပါနဲ႔။ Design ဆိုဒ္ေတြ၊ Group အစုအဖြဲ႔ေတြ၊ မိသားစုအေၾကာင္း၊ ေက်ာင္း အေၾကာင္း စုေပါင္းေရးသားထားတာ အမ်ားၾကီး ရွိပါ တယ္။ ဘာေတြအတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ Wiki ကို သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကုမၸဏီအလုပ္အကိုင္ ကုန္ပစၥည္းတစ္ခုခုအေၾကာင္း သတင္းေတြ ေနာက္ဆံုးသတင္းေတြ တင္ႏိုင္တယ္။

အင္တာနက္ေပၚက ကိုယ္ပိုင္ Wiki

ကိုယ္ပိုင္ Wiki တစ္ခုကို ကိုယ္ပိုင္ Server ေပၚမွာ တင္မယ္ဆိုရင္ လုိအပ္ခ်က္ေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ -

1. Host နဲ႔ Domain ရွိရပါမယ္။

2. Host ေပၚ Media Wiki ကို Upload လုပ္တဲ့ အပိုင္းနဲ႔

3. Install လုပ္တဲ့ အပိုင္း

ေတြကို နားလည္ထားဖို႔ လိုမယ္။ အျခားေသာHost နဲ႔ Script ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခခံအခ်က္အလက္ေတြ ကို သိထားသင့္ပါတယ္။

Offline Wiki

အင္တာနက္မရွိတဲ့ အိမ္သုံးကြန္ပ်ဳတာမွာ Wiki ကို Offline အသုံးျပဳႏိုင္ဖို႔အတြက္ WikiMedia Script နဲ႔ Apache, MySql, PHP ေတြကို အသုံးျပဳရပါမယ္။ အဲဒီ Services ေတြ အကုန္ပါတဲ့ Wamp သုိ႔မဟုတ္ Xampp ဆိုတဲ့ အခမဲ့ရႏိုင္တဲ့ ေဆာ့ဖ္၀ဲေတြကို အသုံးျပဳပါမယ္။ WikiMedia Source ကို Wikimedia.org ကေန အခမဲ့ Download လုပ္ယူႏိုင္ပါတယ္။ wamp နဲ႔ xampp ကုိ ေမတၱာလက္ေဆာင္ စီဒီထဲတြင္ ထည့္ေပးထားပါတယ္။

Wiki ကို Portable အေနနဲ႔ သုံးမယ္ဆိုရင္ Wiki Portable နဲ႔ သုံးႏိုင္တဲ့နည္း ႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။

WOS Portable နဲ႔ Uniform Server ဆိုတဲ့ Software ေတြကို အသုံးျပဳၿပီး Wiki ကို သယ္ယူသြားႏိုင္တဲ့ Memory Stick ေတြ USB Drive ေတြနဲ႔ အသုံးျပဳႏိုင္ပါတယ္။ သုံးရ လြယ္တဲ့ WOS Portable ထည့္သြင္းပုံ ထည့္သြင္းနည္းကို ေျပာျပေပးပါ့မယ္။ Wos Portable ကို chsoftware.net ကေန ရယူႏိုင္ပါတယ္။ WOS ကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ရာေနရာ မွာ Install လုပ္လိုက္ရင္ apache, mysql, php စတဲ့ Services ကို Run ေပးပါတယ္။ WOS အတြက္ ျပင္ဆင္ ထားတဲ့ Mediawiki ကို တေပါင္းတည္း ထည့္ေပးထားပါ တယ္။ ပုံမွန္ Wiki ေတြအတြက္ ျပင္ဆင္ရတာေလာက္ ေတာင္ အခ်ိန္ မၾကာပါဘူး။ WOS အတြက္ အဆင္သင့္ ျပဳျပင္ၿပီးသား wiki အျပင္ -

Drupal (Version 5.1)

Joomla (Version 1.0.12)

Knowledgeroot (Version 0.9.8.1)

Mambo (Version 4.6)

MediaWiki (Version 1.9.3)

Moodle (Version 1.7.1)

OS_Commerce (Version 2.2)

PHPMyAdmin (Version 2.10.0.2)

PunBB (Version 1.2.15)

TYPO3 (Version 4.1.1)

Wordpress (Version 2.1.2)

စတဲ့ CMS ေတြ Forum Script ေတြကိုပါ Portable အေနနဲ႔ ရယူအသုံးျပဳနိုင္ပါတယ္။ Setting ေတြ ထပ္မံ ေျပာင္းလဲစရာမလိုပဲ USB ကေန ဘယ္စက္မွာမဆို အသုံး ျပဳႏိုင္ပါတယ္။

လူသားတုိင္းတြက္ Wiki

Wiki မွာ အမည္တစ္ခုနဲ႔ မွတ္ပုံတင္ထားရပါမယ္။ Online Registration ျဖစ္ၿပီး မည္သည့္ ၀န္ေဆာင္ခမွ ေပးရန္ မလိုပါ။ စတင္အသုံးျပဳသူမ်ားအေနနဲ႔ အစမ္း ေလ့က်င္ႏိုင္ရန္ စာမ်က္ႏွာရွိပါတယ္။ အဲဒီေနရာမွ ေရး သားတာ ျပဳျပင္တာ စမ္းသပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဆာင္းပါး အသစ္တစ္ခုကို ေရးေတာ့မယ္ဆိုရင္ ကိုးကားေတြ အရင္ စုထားၿပီး ယခင္ေရးၿပီးသား ေဆာင္းပါး ရွိမရွိ အရင္ရွာပါ။ ေရးၿပီးသားရွိေနခဲ့ရင္ ကိုးကားရည္ၫႊန္းေတြနဲ႔ ပိုမိုေကာင္း မြန္ေအာင္ ျပဳျပင္ႏိုင္ပါတယ္။ မရွိခဲ့ရင္ေတာ့ စာမ်က္ႏွာသစ္ အေနနဲ႔ စတင္ေရးသားႏိုင္ပါတယ္။

Wikimedia Foundation မူအတိုင္း ဘက္မလိုက္ ေသာ အျမင္ျဖင့္သာ ေရးသားေဖာ္ျပသင့္ေၾကာင္း wikimyanmar.co.cc တြင္ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အခ်ိဳ႕ အေၾကာင္းအရာေတြအတြက္ ခိုင္မာေသာ သက္ေသ အေထာက္အထား စာအုပ္စာတမ္းျဖင့္ ေရးသားမွသာ သံသယရွိဖြယ္ အခ်က္အလက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ကာ ပယ္ ဖ်က္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲျခင္းမွ ကင္းေ၀းမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆာင္းပါးေတြေပၚမွာ ကိုယ့္အျမင္ အယူ အဆေတြ ထည့္သြင္းေရးသားတာမ်ဳိး လုပ္တာဟာ Wiki ကေန ရည္ၫႊန္းကိုးကား ယူသုံးတဲ့သူေတြအတြက္ အဆင္ မေျပပဲ အခ်က္အလက္မွားေတြ စြဲမွတ္သြားႏိုင္တဲ့အတြက္ ကိုးကားခ်က္ေတြ ရည္ၫႊန္းခ်က္ေတြကို ဆိုလိုရင္း မူလ အာေဘာ္အတိုင္း သီအိုရီအတိုင္း လိုအပ္ခ်က္မ်ားကိုသာ ျဖည့္စြက္ထည့္သြင္းေပးတာ အသင့္ေတာ္ဆုံး ျဖစ္ပါ တယ္။ ဒီလိုမူေတြနဲ႔အတူ Wiki ကို GNU FDL (Free Document License)နဲ႔ အသုံးျပဳထားတဲ့အတြက္ မိမိ ေရးသားျဖည့္စြက္တဲ့ ေဆာင္းပါးတိုင္း FDL လိုင္စင္နဲ႔ အက်ဳံး၀င္တယ္ဆိုတာ သိထားရပါမယ္။ ၄င္းလိုင္စင္နဲ႔ အက်ဳံးမ၀င္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား အား ကူးယူတင္ျပျခင္း မျပဳလုပ္ရပါဘူး။

ဒါေပမယ့္ Wiki ကို ရဲရဲသုံးၿပီး ရဲရဲသာျပဳျပင္ပါလို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ လဲဆိုရင္ ကိုယ္တင္လိုက္တဲ့ ေဆာင္းပါးကို မည္သူမဆို စာလုံးေပါင္းမွအစ အခ်က္ အလက္မွန္ကန္မႈ လိုအပ္ေနတဲ့ အခ်က္အလက္မ်ား ထပ္မံထည့္သြင္းျခင္းမ်ား စသျဖင့္ ပိုမိုသင့္ေတာ္ေအာင္ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ျပဳျပင္ၾကဦးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍သာ ကိုယ့္ေဆာင္းပါးက အခိုင္ အမာ အေထာက္အထားနဲ႔ ရည္ညြန္းကိုးကားေတြ ျပည့္စုံ ေနတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျပဳျပင္လိုေသာ အခ်က္အလက္ ရွိပါ က ေဆြးေႏြးရန္တြင္ အခ်က္အလက္နဲ႔တကြ တင္ျပထား ပါတယ္။ ဒီ့ထက္ခိုင္လုံတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ကိုးကား ရွိရင္ လာေရာက္ေဆြးေႏြးႏိုင္ပါတယ္ဆိုၿပီး ထပ္မံမျပဳျပင္ဖို႔ ေတာင္းဆိုထားႏိုင္ပါတယ္။

အခမဲ့ လြပ္လပ္စြယ္စုံက်မ္းလို႔ေခၚတဲ့ ``လူသား တုိင္းအတြက္ အသိပညာစြယ္စုံက်မ္း Wikipedia´´ မွာ သင္ကိုယ္တိုင္ပါ၀င္မွ ျပည့္စုံမွာပါဆိုတဲ့ Wiki ရဲ႕ logo ေလး အတိုင္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ Wikipedia မွာ ကိုယ္ သိထားတဲ့ Wiki ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ ကြက္လပ္ေလးေတြကို ၀င္ေရာက္ျဖည့္စြက္ေရးသားၿပီး ေလာကကို ေကာင္းက်ိဳး ျပဳၾကပါစို႔။

Ref: my.wikipedia.org

Wikimyanmar.co.cc

Wiki.mysteryzilion.org